Veilig werken met  mantelbuizen op haspels

Incidenten met PE mantelbuizen komen helaas regelmatig voor, incidenten met mantelbuizen gebeuren veelal bij gebruik van mantelbuizen op haspels. De buizen worden dan in de fabriek onder spanning op een haspel gedraaid, wanneer men er dan op de projectlocatie mee gaat werken is het risico aanwezig dat de buizen wegspringen. Het doel van deze toolbox is om medewerkers te instrueren over de risico’s en bijbehorende beheersmaatregelen voor het werken met mantelbuizen op haspels.

Risico’s in verschillende situaties

• Losmaken van de mantelbuis: De mantelbuis zit opgerold op een haspel en word vervolgens in de fabriek vastgemaakt met een band of touw. Wanneer wij deze los moeten maken kan de buis wegspringen (omdat deze onder spanning opgerold zit) en het gezicht of lichaam raken van de medewerker die er dichtbij staat. 
• De buis volledig van de haspel afrollen: Wanneer de buis volledig word afgerold van de haspel komt er een moment dat het einde van de buis van de haspel af moet, dit moment is ook risicovol omdat de buis van de haspel af kan springen en hierbij medewerkers of omstanders kan raken.
• Zagen van de mantelbuis: Wanneer niet de volledige buis tijdens de intrekfase gebruikt word zal de buis afgezaagd moeten worden terwijl het overige deel nog op de haspel zit, tijdens het zagen kan de buis wegspringen en de persoon raken die aan het zagen is, ook hierbij kunnen omstanders of andere medewerkers gewond raken. 
• Terug oprollen van overige mantelbuis (onder spanning) op de haspel: Wanneer niet de volledige buis op de haspel gebruikt word voor de boring zal de rest er terug opgedraaid moeten worden, dit moet onder spanning gebeuren omdat de buis anders te laag bij de weg hangt en de haspel ook kan gaan draaien. Hierbij word er gebruik gemaakt van een graafmachine die met de bak op de spijlen van de haspel drukt om de haspel te laten draaien. Wanneer dit ongecontroleerd gebeurd kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan. Het einde van de buis word vervolgens vastgemaakt met een ketting aan de aanhanger, dit gebeurd ook onder spanning met behulp van de graafmachine, wanneer tijdens deze handeling wat fout zou gaan kan de medewerker ook geraakt worden door de buis.

Beheersmaatregelen

• Blijf altijd uit de ‘Line of fire’ van de buis, dus bedenk vooraf altijd waar de buis naartoe kan springen en blijf uit dit gebied.
• Zet het werkgebied altijd ruim af, tijdens risicovolle momenten moet de omgeving extra in de gaten gehouden worden, dit kunnen collega’s doen of verkeersregelaars om bijvoorbeeld tijdelijk het verkeer tegen te houden. 
• Zorg voor goede communicatie onderling, maak duidelijke afspraken met elkaar voorafgaand aan de werkzaamheden. Wanneer medewerkers elkaar niet kunnen horen moet er gebruik gemaakt worden van portofoons. 
• Maak altijd gebruik van de graafmachine, iedere ploeg heeft een graafmachine bij zich die gebruikt kan worden om de buis onder controle te houden, dit moet dan in combinatie met gekeurde middelen zoals een grijper/kettingen/hijsbanden. 
• Zorg tijdens het zagen van de buis ervoor dat de buis goed vastzit, hiervoor kan de graafmachine gebruikt worden. Denk goed na over de richting waar de buis naartoe kan springen en zaag de buis rustig door, stop eventueel wanneer je merkt dat er teveel spanning op de buis zit of twijfels hebt over de veiligheid van de situatie. 
• Houd rekening met de weersomstandigheden, met kou zijn de buizen extra stug en moeilijker te hanteren. 
• Om de ketting aan de buis te bevestigen moet er een gat in de buis geboord worden in plaats van dat er een stuk uitgezaagd word: Door een gat te boren verminderd de kans aanzienlijk dat de buis uitscheurt (en vervolgens wegspringt).
• Laat medewerkers van onderaannemers of omstanders nooit helpen met het vasthouden of borgen van de mantelbuis, mensen die niet in dit vak zitten zijn zich vaak niet bewust van de risico’s van mantelbuizen onder spanning en hebben daarnaast ook geen ervaring/kennis van de werkzaamheden.
• Persoonlijke beschermingsmiddelen: Draag altijd een helm bij het werken met mantelbuizen op haspels.

Neem de tijd voor het werken met mantelbuizen op haspels.
Eerst nadenken, daarna pas handelen.